ਚਾਰ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ |
ਪ੍ਰੋਢ ਕਾਵਿਕ ਸੂਝ, ਗੂੜ੍ਹੇ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਮਾਨਵੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਸ: ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਇੱਕ ਉਸਤਾਦ ਗ਼ਜ਼ਲ-ਗੋਅ ਹਨ (ਸਨ)। ਉਹ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਜਗਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਸੱਤ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪੇਸ਼ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ। |
ਇੱਕ:ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ‘ਚ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਬਾਜ਼ਾਰੀ ਜਾਪੇ। ਰੰਗ ਬਖੇਰਨ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਹੀ ਔਣ ਉਦਾਸੇ, ਕਿਹੜਾ ਅਜ ਦਸਤੂਰ ਮੁਤਾਬਿਕ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ ਦਸਤੂਰ ਅਜੋਕਾ, ਅੰਬਰ ਨੇ ਉਪਕਾਰੀ ਚਲਨੋ ਜਦ ਤੋਂ ਅਪਣਾ ਪਾਸਾ ਵੱਟਿਆ, ਉਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਾਰੇ ਲੋਕੀਂ ਕੀ ਸਮਝਣ ਕੀ ਸੋਚ ਉਸਾਰਨ, ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਮੂਜਬ ਦੁਨੀਆਂ ਜੱਗ ਦੇ ਅਰਥ ਉਲੀਕੇ, ਅਚਨਚੇਤ ਹੀ ਇਕ ਅਖ਼ਬਾਰ ‘ਚ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਕੀ ਪੰਨਾ ਪੜ੍ਹਿਆ, ਦੋ:ਮੌਲਾ ਮੋੜ ਬਹਾਰਾਂ ਟਹਿਕਣ ਫੁੱਲ-ਕਲੀਆਂ। ਰਾਹਜ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇ ਲਾਈਆਂ ਰਾਹਬਰੀਆਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਬਿਚਾਰਾ ਪੁਛਦਾ ਫਿਰਦਾ ਏ, ਰਾਹਜ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇ ਅਜਕਲ ਰਹਿਬਰੀਆਂ, ਸਾਂਝਾਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਉਸਾਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ, ਅਪਣੇ ਖਾਸੇ ਵਿਰਸੇ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਨੇ, ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਮੰਜਰ ਬਾਰੇ ਜਦ ਵੀ ਬੁਲ੍ਹ ਖੋਲ੍ਹਾਂ, ਨਵੇਂ ਸਵੇਰੇ ਨਵੇਂ ਭੁਲੇਖੇ ਪਾ ਰਹੀਆਂ, ਗਾਫਿ਼ਲ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਦਸਤੂਰ ਕਹੇ, ਤਿੰਨ:ਆ ਬੈਠੇ ਹਾਂ ਦੂਰ ਭਲੇ ਹੀ ਅਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀਏ ਵਸਦੇ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ, ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਮੰਜਿ਼ਲ ਮਿਲ ਤਾਂ ਜਾਂਦੀ, ਦੂਸਿ਼ਤ ਕਰ ਕਰ ਕਿਹੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਪਾਲ ਰਿਹਾ ਏਂ? ਬਾਹਰ ਤੋਂ ਨਈਂ ਹੁੰਦਾ ਏਨਾ ਖ਼ਤਰਾ ਖ਼ਦਸ਼ਾ, ਮੂਰਖ ਕੋਲੋਂ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਘਰ ਨੂੰ ਕਦ ਤੱਕ ਸ਼ਰਤੀਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖੂ ਆਗੂ, ਮੂਰਖ ਕੋਲੋਂ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਮੰਜਿ਼ਲ ਮਿਲ ਤਾਂ ਜਾਂਦੀ, ਮਹਿਕਾਂ ਪਵਨ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਨਈਂ, ਹੱਦਾਂ ਜੇਕਰ,
ਚਾਰ:ਸ਼ਾਇਰ ਝੀਲ ਕਿਨਾਰੇ ਆਇਆ ਸ਼ਾਮ ਢਲੇ। ਸਰਘੀ, ਸੁਬ੍ਹਾ, ਦੁਪਹਿਰਾਂ ਦਾ ਜੋ ਰਾਜ਼ ਕਹੇ, ਮਨ ਦੇ ਅੰਬਰੋਂ ਅਥਰੇ ਅਥਰੂ ਬਰਸ ਪਏ, ਕਾਦ੍ਹਾ ਸਿ਼ਕਵਾ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੇ ਜੇ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲਏ, ਜ਼ਖਮੀ ਮਮਤਾ ਤਾਂਈਂ ਰੋਜ਼ ਕਚਹਿਰੀ ਨੇ, ਖੁਦ ਨੂੰ ਜੋ ਲਾਸਾਨੀ ਸਮਝਣ ਸਿਖਰ ਸਮੇਂ, ਤੌਬਾ ਧਰੀ ਧਰਾਈ ਰਹਿ ਗਈ ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ, ਬਰਖਾ ਜ਼ੋਰੀਂ, ਬਿਖਮ ਡਗਰ, ਤਨ ਤਾਣ ਨਹੀਂ, ਐ ਸ਼ਾਇਰ! ਤੂੰ ਕਿਹੜੇ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਮੂਲੀ ਏਂ, ਕਾਦ੍ਹਾ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਸਿ਼ਕਵਾ ਜੇ ਖੁਦ ਸੂਰਜ ਨੇ, (ਸ਼ਬਦ ਅਰਥ: ਕਸ਼ਕੋਲ=ਕਾਸਾ, ਠੂਠਾ, ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੀ ਚਿੱਪੀ) |
ਟਿੱਪਣੀ : ਇਹ ਰਚਨਾ ‘‘ਲਿਖਾਰੀ’ ਵੈਬਸਾਈਟ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ ਤੋਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ’ਲਿਖਾਰੀ.ਨੈੱਟ ‘ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਾਂ।—ਲਿਖਾਰੀ
(ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਛਪਿਆ 2004) *** *** |