19 April 2024

ਨਾਟਕ: “ਦਿੱਲੀ ਰੋਡ ਤੇ ਇਕ ਹਾਦਸਾ ” ਇੱਕ ਸਮੀਖਿਆ—ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਕੇ ਪੱਲਣ

ਪੰਜਾਬੀ ਆਰਟਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਬਰੈਂਪਟਨ (ਕੈਨੇਡਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨਾਟਕ “ਦਿੱਲੀ ਰੋਡ ਤੇ ਇੱਕ ਹਾਦਸਾ” ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧਾਈ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ; ਇਹ ਨਾਟਕ ਉੱਘੇ ਨਾਟਕਕਾਰ ਪਾਲੀ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।

ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਦਿਲਚਸਪ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲੀਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਨਿਰੋਲ ਜਾਦੂ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਾਟਕਕਾਰ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਜੋਸ਼, ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਇਕੱਲੇ ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਉਣੇ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ, ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ, ਇਕ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਸ, ਇੱਕ ਨੂੰਹ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੌਕਰਾਣੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਜਾਣ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹਨ ਜੋ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਵਿਚ ਵੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਕ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਵਰਗੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੀ ਨਿਭਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਭਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ।

ਇਹ ਥੋੜਾ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੇ ਉਹੀ ਲਾਲ ਜੁੱਤੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸੱਸ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਜਵਾਨ ਨੂੰਹ ਵੱਖਰੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਬਦਲਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਦੇ ਨਾਲ ਜਿੱਥੇ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਹਲਿਆ, ਰਾਮ, ਸੀਤਾ, ਰਾਵਣ, ਸਰੂਪਨਾਖ, ਭਗਵਾਨ ਇੰਦਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮਿੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਪਰਿਪੇਖ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਅਖੌਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਛੇੜਛਾੜ ਅਤੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ, ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਨਾਟਕ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਗੱਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਫਿੱਟ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੌਕਰਾਣੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਪੀੜਾ ਬਾਰੇ ਬੋਲਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਸਲੂਕੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਰਾਮ ਅਤੇ ਸੀਤਾ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਗੂੰਜ। ਇਹੀ ਬਦਸਲੂਕੀ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮਰਦ ਹਉਮੈ ਅਤੇ ਮਰਦ ਸਰਵਉੱਚਤਾ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲਦੇ ਹਨ — ਉਹ ਮਰਦ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਲੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਹਲਿਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਾਂਗ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਟਕਕਾਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿੱਥਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਮਨ-ਸਮੂਹ ਦੇ ਮੁੜ-ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੀ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਨਾਟਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਅਸਮਾਨ ਮਰਦ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਾਹੌਲ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਢੇਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ, ਪੀੜ ਨਾਲ ਕੁਰਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਝੁਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਲਈ ਝੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਰਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:
“ਪੁਰਸ਼ ਔਰਤਾਂ ਦੀ “ਨਹੀਂ” ਸੁਣਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਉਹ “ਨਹੀਂ” ਇੱਕ ਡਬਲਟ ਐਂਡਰ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਥਿਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਕਈ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਲਿਫਾਫੇ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਲਗਭਗ ਗਰਜਦੇ ਹੋਏ ਬਿੰਦੂ ਨੂੰ ਘਰ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ:
“ਨਾਇਕ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀਰੋ ਵਜੋਂ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨ ਲਈ ਖਲਨਾਇਕ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।”

ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਇੱਕ ਨਾਇਕ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਖਲਨਾਇਕ ਨੂੰ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਰੰਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸੰਘਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ! ਅਤੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਦੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ!

ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜੋ ਗਿਰਗਿਟ ਨਾਲੋਂ ਜਲਦੀ ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਕੋਈ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਨਾਟਕਕਾਰ ਸੀਮਾ ਦੇ ਪਾਤਰ ਵਿੱਚ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਮਾਜ-ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ। ਗੈਰ-ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਲੋਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸੱਸ ਦੁਆਰਾ ਹਾਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਮਾਲਾ ਵਾਲੇ ਫਰੇਮ ਨਾਲ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ — ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਚਮਤਕਾਰੀ ਝਟਕਾ।

ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਸੀਮਾ ਵਰਗੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ — “ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਵਰਗੀ ਕੁੜੀ” — ਲਕਸ਼ਮਨ ਦੁਆਰਾ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਬਦਨਾਮ ਲਕੀਰ, ਜੋ ਕਿ ਪੁਰਖ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਹਨ, ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੌਣੇ ਅਤੇ ਮਿੱਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵੋਟ-ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੰਤਰ ‘ਤੇ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਸੀਮਾ ਦੀ ਸੱਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਤੀ ਦੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਯੋਗ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਹਾਰਾਣੀ (ਸੱਸ) ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ “ਇਮਾਨਦਾਰੀ” ਨਾਲ “ਰਿਅਕਸ਼ਨ” ਹੋ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮੁਫਤ ਵਿਚ ਡੋਲ੍ਹ ਕੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੀ ਧੁਨ ‘ਤੇ ਨੱਚਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਆਖਰਕਾਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਚਿੰਬੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬਲਾਤਕਾਰ ਪੀੜਤਾਂ ਦੀਆਂ ਡਾਕਟਰੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਭਾਰਤੀ ਮਾਹੌਲ ਬਾਰੇ ਹੈ।

ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਇਹ ਨਾਟਕ ਅਜੋਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਹੌਲ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਸ ਅਤੇ ਮੰਦਭਾਗੀ ਟਿੱਪਣੀ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਜੀਵਨਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਨਾਟਕ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ — ““ਦਿੱਲੀ ਰੋਡ ਤੇ ਇੱਕ ਹਾਦਸਾ” — ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਚ ਸੱਤਾ ਦੇ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਤਾਰਾਂ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ।

ਬੇਸ਼ੱਕ, ਸਟੇਜ-ਡਿਜ਼ਾਈਨਿੰਗ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਰਚੁਅਲ ਨਕਸ਼ਾ ਹੈ। ਲਖਾ ਲਹਿਰੀ ਨੇ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਦੀ ਮੰਗ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੈੱਟ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਹੈ; {ਸਫੈਦ ਮਾਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਮਾ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਫਰੇਮ ਉਸ ਦਾ ਹਾਲ-ਮਾਰਕ ਹੈ}। ਸ਼ਾਇਦ, ਇਹ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਉਹ ਸਟੇਜ ਦੀ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ-ਟ੍ਰੈਪਿੰਗ ਜੋੜਦਾ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਤਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਜੜੇ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਉੱਚੇ ਟੀਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਆਕਾਸ਼ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵੰਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੋਣਾਂ/ਨਜ਼ਰੀਏ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਣਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਹੈ; ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ, “ਦਿੱਲੀ ਰੋਡ ਤੇ ਇਕ ਹਾਡਸਾ” ਵਰਗੇ ਸੌਲੌ ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਰਥਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਅਭਿਨੇਤਰੀ/ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼, ਨੇ ਸੂਖਮਤਾ ਅਤੇ ਨਿਪੁੰਨਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜੀਵੰਤ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ, ਪੰਜਾਬ ਆਰਟਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਲਈ ਦੂਰਬੀਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗਰਾਊਂਡ ਜ਼ੀਰੋ ਦੀਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਵਿੱਚ ਝਾਤ ਮਾਰਨਾ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। , ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਨੀਤਾ ਸ਼ਬਦੀਸ਼!
***

DR. RAJESH K. PALLAN
M.A., Ph.D., J.D. 
19 INVITATIONAL RD.
BRAMPTON (ON)
L6P 2H1
CANADA

Phone: (416) 992-4884

E-mail: profrajesh@hotmail.com}

*’ਲਿਖਾਰੀ’ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ‘ਲਿਖਾਰੀ’ ਦਾ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ। ਹਰ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕੇਵਲ ‘ਰਚਨਾ’ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੋਵੇਗਾ।
*
***
1064
***

About the author

ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਕੇ. ਪੱਲਣ
1 (416) 992-4884 | profrajesh@hotmail.com | + ਲਿਖਾਰੀ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ

Dr. RAJESH K. PALLAN is a freelance Journalist and an author of four books in English literature, and one in Punjabi entitled "Silaahbe Rishte Ate Hor Kahaneeyaa" in press.

After earning a Ph.D. degree in English literature in 1987, Dr. Pallan immigrated to Canada after receiving a Post-Doctoral Fellowship from the Govt. of Canada in 1989. He has earned his Post-Graduate Diploma in Journalism from Guelph (University of Toronto).

Since then, Dr. Pallan's articles and short stories have been frequently appearing in the Indian Express, the Tribune, the Ajit Jalandhar (India) and in Parvasi, The Weekly Voice (Toronto), Indo-Canadian Times, International Punjabi Tribune (Vancouver) and also in the Dawn (Pakistan).

Dr. Pallan has also done scores of book-reviews both in English and Punjabi.
 
In 2022,  Dr. Pallan was awarded Queen Elizabeth II Platinum Award for his “outstanding commitment to public service and dedication” to the South Asian community as a Journalist.
***
DR. RAJESH K. PALLAN
19 INVITATIONAL RD.

BRAMPTON (ON)
L6P 2H1
CANADA
1 (416) 992-4884
profrajesh@hotmail.com

ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਕੇ. ਪੱਲਣ

Dr. RAJESH K. PALLAN is a freelance Journalist and an author of four books in English literature, and one in Punjabi entitled "Silaahbe Rishte Ate Hor Kahaneeyaa" in press. After earning a Ph.D. degree in English literature in 1987, Dr. Pallan immigrated to Canada after receiving a Post-Doctoral Fellowship from the Govt. of Canada in 1989. He has earned his Post-Graduate Diploma in Journalism from Guelph (University of Toronto). Since then, Dr. Pallan's articles and short stories have been frequently appearing in the Indian Express, the Tribune, the Ajit Jalandhar (India) and in Parvasi, The Weekly Voice (Toronto), Indo-Canadian Times, International Punjabi Tribune (Vancouver) and also in the Dawn (Pakistan). Dr. Pallan has also done scores of book-reviews both in English and Punjabi.   In 2022,  Dr. Pallan was awarded Queen Elizabeth II Platinum Award for his “outstanding commitment to public service and dedication” to the South Asian community as a Journalist. *** DR. RAJESH K. PALLAN 19 INVITATIONAL RD. BRAMPTON (ON) L6P 2H1 CANADA 1 (416) 992-4884 profrajesh@hotmail.com

View all posts by ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਕੇ. ਪੱਲਣ →