ਛੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ–ਜਸਵੰਤ ਕੌਰ ਕੰਗ ਬੈਂਸ, ਲੈਸਟਰ, ਯੂ. ਕੇ.

ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।
ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਰੁਸ਼ਨਾ ਗਿਆ
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।

ਮਾਤਾ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਦਾ ਜਾਇਆ,
ਸੀ ਕਾਲੂ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੁਲਾਰਾ।
ਭੈਣ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਵੀਰ ਸੀ,
ਜਾਨੋ ਵੱਧ ਪਿਆਰਾ।

ਪਿਆਰ ਦਾ ਬੰਧਨ ਨਿਭਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।
ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।

ਸੀ ਉਹ ਸਾਰੇ ਜੱਗ ਦਾ,
ਸੱਚਾ ਗੁਰੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ।
ਤੋੜ ਹੰਕਾਰ ਹੰਕਾਰੀਆ,
ਪਾਇਆ ਸੀ ਸਿੱਧੇ ਰਾਹ।

ਸੱਚ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।
ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।

ਸੋਚ ਉਸ ਦੀ ਸੀ ,
ਅੰਬਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਚੀ।
ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਨੇ,
ਸੀ ਜੋੜੀ ਸਭ ਦੀ ਰੁੱਚੀ।

ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜਨ ਸਿਖਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।
ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ।
**
2. ਲਿਖਤੀ ਬਿਆਨ

ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਾਪਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਏ,
ਕੁਝ ਇਸ ਤਰਾਂ,
ਜਿਵੇਂ ਧਰਤੀ ਦੇ,
ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਉੱਠ ਰਿਹਾ ਹੈ,
ਬੇਦੋਸ਼ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦਾ,
ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਧੂੰਆਂ।
ਪਹਿਰ ਦੇ ਤੜਕੇ ,
ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ,
ਅਕਾਸ਼ੀ ਖੇਲਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ,
ਗਤੀਆਂ ਦਾ,
ਬੜਾ ਹੀ,
ਸ਼ੋਰਦਾਰ ਸੰਗੀਤ।
ਅਕਾਸ਼ੀ ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਝੁੰਡ,
ਨਿੱਤ ਰਾਤ ਨੂੰ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ,
ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਰਹੱਸਮਈ ਖੇਡਾਂ।
ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭੁੱਲ ਹੀ,
ਗਿਆ ਹੋਵੇ,
ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ,
ਆਪਣੇ ਨੇਜ਼ੇ ਨਾਲ
ਦਿਖਾ ਕੇ ਹਿੰਮਤ,
ਇਕਦਮ ਵਿੰਨਣਾ।
ਸਮੇਂ ਦੀ ਸੂਈ ਵੀ,
ਭੁੱਲ ਗਈ ਹੋਵੇ,
ਆਪਣਾ ਸਹੀ ਵਕਤ
ਸਾਰੀ ਕਾੲਨਾਤ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ।
ਬਹਾਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਵੀ,
ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੇ ਨੇ,
ਬਹਿੰਦੇ ਹੋਏ,
ਤੇਜ਼ ਤੁਫ਼ਾਨਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ,
ਬਰਸਾਤੀ ਨਾਲੇ ਅਤੇ ਦਰਿਆ।
ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ,
ਸੁੱਤ-ਅਨਿੰਦੇ ਲੈ ਨਾ ਜਾਵਣ,
ਪੂਰੇ ਦਾ ਪੂਰਾ ਸ਼ਹਿਰ,
ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੋੜ।
ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇ,
ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਹੀ,
ਆਰ-ਪਾਰ ਦਲਦਲ ਜਿਹਾ,
ਚੀਕਨਾ ਗਾਰਾ।
ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ,
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ,
ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ,
ਗਿੱਠਾਂ ਨਾਲ ਮਿਣਨਾ।
ਨਹੀਂ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਹੈ,
ਕੋਈ ਵੀ ਨਿਪੁੰਨ ਮਾਹਰ,
ਜੋ ਬਣ ਕੇ ਦਾਹਵੇਦਾਰ,
ਦੇ ਦੇਵੇ ਜਾ ਕੇ,
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ,
ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ,
ਆਪਣਾ ਲਿਖਤੀ ਬਿਆਨ।
**
3. ਦਿਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ

ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ,
ਰੱਬ ਦੇ ਹਰ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ,
ਅਪਣਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ,
ਚੱਲਣ ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ।
ਆਪਣੇ ਨਿੱਜ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ,
ਇੱਕੋ ਮਾਰਗ ਤੇ
ਇਕੱਠੇ ਚੱਲ ਕੇ ਪੈਣਗੇ ਕਰਨੇ ਆਪਣੇ,
ਸਮਾਜਿਕ ਕੰਮ ਸਾਰੇ।
ਕਾਇਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ,
ਆਪਣੇ ਬੋਲਾਂ ਤੇ ਅਸੂਲਾਂ ਤੇ,
ਉੱਤਰ ਕੇ ਖਰੇ।
ਬਣਨਾ ਪਵੇਗਾ ਭਰੋਸੇਯੋਗ, ਵਫਾਦਾਰ ਅਤੇ,
ਹਰ ਥਾਂ ਤੇ ਧੀਰਜਵਾਨ।
ਮਾਪਣੀ ਪਵੇਗੀ ਹਰ ਮੋਹਰੀ ਦੀ,
ਨਿਸ਼ਚਤ ਡੂੰਘਾਈ ,
ਬਣ ਕੇ ਮਾਪਣ ਵਾਲਾ ਵਰਮਾ।
ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਅਮੀਰੀ- ਗਰੀਬੀ ਦੇ,
ਫਰਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਵਿੱਚੋਂ,
ਸਦਾ ਲਈ ਮਨਫੀ।
ਬੈਠਣਾ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ ਕੇ,
ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣਾ ਰੁੱਖਾਪਣ,
ਰੱਬ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਲਈ।
**
4. ਅਮਨ

ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਬਹੁਤ
ਅਮਨਪ੍ਰਸਤੀ ਸਭ ਲਈ।
ਜਦੋਂ ਮੰਡਰਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਖਤਰਾ,
ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ।
ਕਦਮੋਂ-ਕਦਮੀਂ ਚਲਣੇ ਦੇ ਮਾਰਗ,
ਅਪਣਾ ਕੇ ਸ਼ਾਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ,
ਖਿੱਚਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ,
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਤਸਵੀਰ।
ਜੋ ਕਰ ਸਕੇ ਸਾਹਮਣੇ,
ਵਾਲੇ ਦੇ ਦਿਲ ਤੇ ਆਪਣਾ,
ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ।
ਗੜਬੜੀ ਵਾਲਾ ਬੇਤਰਤੀਬਾ ਦ੍ਰਿਸ਼,
ਜਦੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ,
ਆਪਣੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤੋਂ,
ਨਿਰੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ।
ਤੰਗ-ਦਿਲੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕ,
ਖੜੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ,
ਕਦਮ ਕਦਮ ਤੇ ਲੈਣ ਲਈ,
ਆਪਣਾ ਇੰਤਕਾਮ।
ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਰਨ ਲਈ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ,
ਪੈਂਦੀ ਏ ਲੋੜ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ,
ਅੱਗ ਨੂੰ ਫੜਨ ਯੋਗਤਾ ਦੀ।
**
5. ਗੁਰਪੁਰਬ ਆਇਆ

ਗੁਰਪੁਰਬ,
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ,
ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਖੇੜੇ ਲੈ ਕੇ,
ਆਇਆ।
ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੋਨੇ ਕੋਨੇ ਨੂੰ,
ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ,
ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਰੁਸ਼ਨਾਇਆ।
ਕਣ-ਕਣ ਧਰਤੀ ਦਾ,
ਅੱਜ ਗੁਰੂ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ਨੂੰ,
ਛੂਹਣੇ ਲਈ ਤ੍ਰਿਹਾਇਆ
ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ ਅਤੇ,
ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ,
ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼,
ਕਿਰਤ ਕਰੋ, ਨਾਮ ਜਪੋ, ਵੰਡ ਛਕੋ ਨੂੰ ,
ਘਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓ ,
ਟੀ. ਵੀ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ,
ਹੈ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਹਰ ਪੰਛੀ ਪਰਿੰਦਾ ਵੀ,
ਜਾਪੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ,
ਚਹਿਚਹਾਇਆ।
ਸਾਰੀ ਬਨਸਪਤੀ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣਾ,
ਚਾਰ ਚੁਫੇਰਾ,
ਮਹਿਕਾਂ ਨਾਲ ਮਹਿਕਾਇਆ।
ਸੂਰਜ, ਚੰਦ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਾਨਣ ਨਾਲ,
ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਚਮਕਾਇਆ।
ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ,
ਅਕਾਸ਼ ਦਾ ਹਰ ਤਾਰਾ,
ਵੀ ਟਿਮਟਮਾਇਆ।
ਬੱਦਲ਼ਾਂ ਨੇ ਆ ਕੇ ਵੀ,
ਕਿਣ- ਮਿਣ ਦਾ ਮੀਂਹ,
ਹਰ ਪਾਸੇ ਵਰਸਾਇਆ।
ਨਹਿਰਾਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀ,
ਵੀ ਸਿੰਜਣ ਲਈ ਧਰਤ ਨੂੰ ,
ਵਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਇਆ।
ਸ਼ੂਕਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਨੇ ਸ਼ੂਕ ਕੇ ,
ਆਪਣਾ ਰਾਗ ਸੁਣਾਇਆ।
ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ,
ਜਾ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਆਪਣਾ,
ਸੀਸ ਨਿਵਾਇਆ।
ਚਾਨਣ ਵਿਖੇਰਦਾ ਹੋਇਆ,
ਗੁਰਪੁਰਬ,
ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਖੇੜੇ ਲੈ ਕੇ,
ਆਇਆ।
**
6. ਪਾਣੀ ਦਾ ਬੁਲਬੁਲਾ

ਸੱਚ ਦੇ ਦੁਆਰ ਤਾਂ ਮੰਗਣ ਸਦਾ,
ਸਾਰੀ ਕਾਇਨਾਤ ਦਾ ਭਲਾ।
ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਨਾਲ ਬੱਸ,
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਹੈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬੁਲਬੁਲਾ।
ਪਿਆਰ ਕਰੀਂ ਸਭ ਨਾਲ,
ਕਰੀਂ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵੀ ਗਿਲਾ।
ਹਨੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕਰੀਂ,
ਅਕਾਸ਼ੀ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਝਿਲਮਿਲਾ।
ਆਪਣੇ ਹਿੱਤਾਂ ਤੋਂ ਉਪਰ ਵੱਲ ਉੱਠ,
ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਤੂੰ ਤਿਲਮਿਲਾ।
ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਮੁਕਾ,
ਸਭ ਨੂੰ ਮਿਲਣੇ ਦਾ ਕਰ ਸ਼ੁਰੂ ਸਿਲਸਿਲਾ।
ਕੋਈ ਕਰੀਂ ਨਾ ਆਪਣਿਆਂ ਕੋਲੋਂ,
ਗ਼ੁੱਸੇ ਹੋਇਆਂ ਨੂੰ ਤੂੰ ਆਪ ਜਾ ਕੇ ਮਿਲਾ।
ਮੰਗਣਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਮੰਗੀ ਰੱਬ ਤੋਂ,
ਨਾ ਆਵੇ ਕੋਈ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਜ਼ਲਜ਼ਲਾ।
**
ਜਸਵੰਤ ਕੌਰ ਕੰਗ ਬੈਂਸ
ਲੈਸਟਰ, ਯੂ. ਕੇ.

*’ਲਿਖਾਰੀ’ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ‘ਲਿਖਾਰੀ’ ਦਾ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ। ਹਰ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕੇਵਲ ‘ਰਚਨਾ’ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੋਵੇਗਾ।
****
1415
***