ਜਸਵੀਰ ਸਿਹੋਤਾ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਅਟਾਰੀ ਦੀ ਅਦੁਤੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਅੰਗ ਮਈ ਕਵਿਤਾ ‘ਬੇਬੇ ਨੂੰ ਕੀ ਲੋੜ ਚੁਗੇ ਦਾਲ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਰੋੜ’ ਸੁਣਾਈ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਗੀਤ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋ ਤਾਜ਼ਾ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ‘ਜਦੋਂ ਸਿਰ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਰਿਕਾ ਮੰਡਲ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ’ ਨੂੰ ਸਰੋਤਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਲਾਹਿਆ ਗਿਆ। ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਮੰਡੇਰ ਨੇ ਦੋ ਛੰਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਛੰਦ ਸੀ ‘ਲਾਲਚ ਦੇ ਵੱਸ ਹੋ ਕੇ ਦੋਸਤਾ ਖ਼ਾਕ ਬਥੇਰੀ ਛਾਣੀ, ਮੇਰੇ ਮਨਾਂ ਫ਼ਕੀਰ ਬਣੀ ਇਉਂ ਆਖੇ ਗੁਰਬਾਣੀ’ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮੰਨਵਾਇਆ। ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਹਿਸੀ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਸਣ ਤੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਮਾਲ ਦਾ ਸ਼ੇਅਰ ਸੀ, ‘ਮਿਲਣੇ ਕੋ ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਗ ਮਿਲ ਜਾਤੇ ਪਰ ਹਜ਼ਾਰ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਮੁਆਫ਼ ਕਰਨੇ ਵਾਲੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦੁਬਾਰਾ ਨਈਂ ਮਿਲਤੇ’। ਇਕਬਾਲ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰੰਗਣ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਡਾਕੂ ਲੁਟੇਰੇ ਆਖ ਉਹ ਭੰਡਣ ਜਹਾਨ ਸਾਨੂੰ’ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸਰੂਪ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਵਿਦਵਤਾ, ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਤੇ ਤਰਕਸੰਗਤ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ। ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਸ਼ਾਇਰ ਰੁਪਿੰਦਰ ਦਿਓਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਹਰੇਕ ਸ਼ੇਅਰ ਤੇ ਦਾਦ ਬਟੋਰੀ। ਉਸ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਬਲੇ ਗ਼ੌਰ ਸ਼ਿਅਰ, ‘ਹੈ ਚਾਨਣ ਓਸ ਦਾ ਪਰ ਪਿਆਰ ਸਾਰਾ ਚੰਨ ਲੈ ਜਾਂਦਾ, ਨਮੋਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਦਾ ਨਾ ਹੋਰ ਕੀ ਕਰਦਾ’। ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕਲਿਆਣੀ ਨੇ ਸਾਧੂ ਦਯਾ ਸਿੰਘ ਆਰਿਫ਼ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਕਬੂਲ ਰਚਨਾ ‘ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਿਲਾਸ’ ਵਿੱਚੋਂ ਬੈਂਤ ਛੰਦ ‘ਖਾ ਲੈ ਖ਼ਰਚ ਲੈ ਪੁੰਨ ਤੇ ਦਾਨ ਕਰ ਲੈ, ਦੌਲਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਪੜੀ ਰਹਿਣੀ’ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਕੁਲਦੀਪ ਕੌਰ ਘਟੌੜਾ ਨੇ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਅਖਾੜਾ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਗੀਤ ‘ਚਰਖਾ ਚੰਨਣ ਦਾ, ਮੈਂ ਕੱਤੇ ਗੋਹੜੇ ਨੀਂ। ਮਾਵਾਂ ਧੀਆਂ ਦੇ ਪੈ ਗਏ ਵਿਛੋੜੇ ਨੀਂ’ ਸੁਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੰਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਪਰਮਜੀਤ ਪੈਰੀ ਮਾਹਲ ਨੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਦੁਰ-ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਹਨ। ਅੱਜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਬਾਠ ਦੇ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਗਾਇਨ ਕਰਦਾ ਕਹਿ ਗਿਆ ‘ਤੇਰੀ ਜ਼ੁਲਫ਼ ਕੇ ਸਾਏ ਮੇਂ ਸ਼ਾਮ ਕਰ ਲੂੰ ਗਾ’। ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਢਾਅ ਨੇ ਬਚਨ ਸਿੰਘ ਗੁਰਮ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਯਾਦਾਂ’ ਸੁਣਾਈ। ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਉੱਜ਼ਲੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਅਪੋ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪੁਰਜ਼ੋਰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਡਾ. ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ ‘ਚਲ ਉੜ ਜਾ ਰੇ ਪੰਛੀ ਅਭ ਯੇ ਦੇਸ਼ ਹੁੂਆ ਬੇਗਾਨਾ’ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਬੀਬੀ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਭੇਟ ਕੀਤੇ। ਨਾਲ ਹੀ ਮਹਿੰਦੀ ਹਸਨ ਦੀ ਗਾਈ ਉਰਦੂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਕਬੂਲ ਗ਼ਜ਼ਲ ‘ਮੈਂ ਹੋਸ਼ ਮੇਂ ਥਾ ਉਸ ਪੇ ਮਰ ਗਆ ਕੈਸੇ, ਯੇ ਜ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਲਹੂ ਮੇ ਉਤਰ ਗਆ ਕੈਸੇ’ ਸੁਣਾ ਕੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਕਰ ਗਏ। ਕੇਸਰ ਸਿੰਘ ਨੀਰ ਦਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਉਚਾਰਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਹੀ ਦਿਲ ਟੁੰਬਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ‘ਜਦੋਂ ਜਬਰਾਂ ਤੇ ਸਿਤਮਾਂ ਦੇ ਡਰਾਵੇ ਹਾਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਤਦੋਂ ਕਹਿਰੀ ਕਟਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ’ ਯਥਾਰਥ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਗਈ। ਅੱਜ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਬਾਰੇ ਜਗਦੇਵ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਿਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਨਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੱਕਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਤੇ ਨਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਨੂੰ ਵਧਣ ਫੁੱਲਣ ਤੋਂ ਕੋਈ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀ ਦਰਪੇਸ਼ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਣਗੌਲੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਾਲੀਰਾਏ, ਸੁਖਦੇਵ ਕੌਰ ਢਾਅ, ਅਦਰਸ਼ਪਾਲ ਘਟੌੜਾ, ਬੱਚੀਆਂ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਮਾਹੀ ਘਟੌੜਾ ਅਤੇ ਨੇ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਇਆ। ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਡਾ. ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ ਨੂੰ 403-207-4412, ਸਤਨਾਮ ਢਾਅ 403 285 6091 ‘ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। |
*’ਲਿਖਾਰੀ’ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ‘ਲਿਖਾਰੀ’ ਦਾ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ। ਹਰ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕੇਵਲ ‘ਰਚਨਾ’ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। |
About the author

ਸਤਨਾਮ ਢਾਅ
ਸਤਨਾਮ ਢਾਅ ਦੀਅਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ:
ਡੂੰਘੇ ਵਹਿਣਾਂ ਦੇ ਭੇਤ (ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ: ਭਾਗ ਦੂਜਾ)
ਡੂੰਘੇ ਵਹਿਣਾਂ ਦੇ ਭੇਤ (ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ: ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ)
ਪਤਾ:
Satnam Singh Dhah
303 ASPEN RIDGE PL SW
Calgary, AB T3 H 1T2
Canada
Ph.403-285-6091
e-mailsatnam.dhah@gmail.com