ਇੱਕ ਗ਼ਜ਼ਲ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ—ਗੁਰਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਗਰੇਵਾਲ (ਕੈਲਗਰੀ ਕੈਨੇਡਾ)

ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਫਰਿਆਦਾਂ ਦੀ।
ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦਾ ਹੈ ਪੱਜ ਕਿ ਕਾਪੀ ਯਾਦਾਂ ਦੀ ।

ਤੈਨੂੰ ਹੋਣ ਮੁਬਾਰਕ ਜਸ਼ਨ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ,
ਸਾਥੋਂ ਦੱਸ ਨਾ ਹੋਏ ਗੱਲ ਫਸਾਦਾਂ ਦੀ।

ਉਹ ਤਾਂ ਮੰਗਣ ਸੁੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੇਕੇ ਦੀ,
ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਲੋੜ ਕੋਈ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ।

ਜਦ ਰੇਹੜੀ ਤੋਂ ਗੰਨੇ ਦਾ ਰਸ ਪੀਂਦਾ ਹਾਂ,
ਯਾਦ ਬੜੀ ਹੈ ਆਉਂਦੀ ਖੇਤ ਕਮਾਦਾਂ ਦੀ।

ਜ਼ਹਿਰ ਬਥੇਰਾ ਖਾਧਾ ਨਾਲ ਅਨਾਜ ਅਸਾਂ,
ਲੋੜ ਹੈ ਮੁੜਕੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਦੇਸੀ ਖਾਦਾਂ ਦੀ।

ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਚਲਦੀ ਕਿਧਰੇ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਨਾ,
ਮੰਨਣੀ ਪੈਂਦੀ ਅਕਸਰ ਗੱਲ ਔਲਾਦਾਂ ਦੀ।

‘ਦੀਸ਼’ ਦੀ ਕਲਮ ਨੇ ਸੱਚ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣਾ ਏ,
ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਾ ਵਾਦ- ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੀ।
***

2. ਪਰਿਵਾਰ..!

ਇਕ ਸ਼ਹਿਰ, ਇਕ ਘਰ
ਇਕ ਛੱਤ ਥੱਲੇ ਵੀ
ਅਜਨਬੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਲੋਕ
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਉਂ
ਪਰਿਵਾਰ ਅਖਵਾਂਦੇ ਨੇ ਲੋਕ?

ਹਰ ਕੋਈ ਬਾਹਰੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ‘ਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਕੋਈ ਅਰਾਮ ਫੁਰਮਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਕੋਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਤੇ ਕੋਈ ਅਨੰਦ ਲੈਦਾ ਹੈ
ਟੀ .ਵੀ ਤੇ ਮੈਚ ਦਾ
ਤੇ ਕੋਈ ਫੋਨ ਕੰਨ ਨੂੰ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਵਿਹਲ ਹੀ ਨਹੀਂ
ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ
ਜਾਂ ਫਿਰ ਆਦਤ ਹੀ ਨਹੀ
ਆਪਸ ‘ਚ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ।
ਸਿਰਫ ਵਿਹਲ ਹੈ ਤਾਂ-
ਮੋਬਾਇਲ ਕਰਨ ਦੀ, ਤੇ ਸੁਨਣ ਦੀ
ਦੋਸਤਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਪੁੱਛਣ ਦੀ
ਤੇ ਆਪਣਾ ਹਾਲ ਦੱਸਣ ਦੀ।

ਕੀ ਕਰਨ ਵਿਚਾਰੇ-
ਸਰਕਲ ਹੀ ਹੈ ਐਨਾ
ਸਮਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ –
ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ
ਜਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਨ ਦਾ।

ਘਰ ‘ਚ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਂ ਵੀ ਹੈ
ਜਿਸਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰੁੱਖ ਵਾਂਗ
ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਝੱਲੀਆਂ ਨੇ ਤਿੱਖੜ ਧੁੱਪਾਂ
ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਵੰਡੀਆਂ ਨੇ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ।
ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਹੈ- ਇਕ ਨੁੱਕਰੇ
ਖਾਣ- ਪੀਣ ਤਾਂ ਮਿਲ ਜਾਵੇ
ਘਰ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਵੇ
ਦੋ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਜੋ ਪਾਵੇ।

ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ- ਕਿ ਉਹ ਤਾਂ
ਫਸਲ ਉਗਾਣ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ
ਜਾਂ ਫਿਰ ਘਸੀ ਹੋਈ ਕੋਈ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ
ਕਦੇ ਉਹ ਸੋਚਦੀ ਕਿ-
ਉਹ ਤਾਂ ਗਿੱਲੀ ਲੱਕੜੀ ਹੈ
ਜੋ ਧੁਖਦੀ ਹੀ ਰਹੇਗੀ ਪਰ ਬਲੇਗੀ ਨਹੀਂ
ਜੇ ਬਲ਼ ਪਈ ਤਾਂ-
ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੋ ਜਾਏਗਾ ਰਾਖ
ਜੋ ਉਹ ਜਰੇਗੀ ਨਹੀਂ।

ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਇੱਕ ਘਰ
ਇੱਕ ਛੱਤ ਥੱਲੇ ਵੀ,
ਅਜਨਬੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਲੋਕ
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਉਂ
ਪਰਿਵਾਰ ਅਖਵਾਂਦੇ ਨੇ ਲੋਕ?
(ਪੁਸਤਕ- ਹਰਫ਼ ਯਾਦਾਂ ਦੇ)
****
ਗੁਰਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਗਰੇਵਾਲ- ਕੈਲਗਰੀ- ਕੈਨੇਡਾ
ਵਟਸਐਪ: +91 98728 60488
gurdish.grewal@gmail.com

***
ਨੋਟ: ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਿਵਸ ਲਈ ਗੁਰਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਗਰੇਵਾਲ ਦੀਅਾਂ ਲਿਖੀਅਾਂ ਅਤੇ ‘ਲਿਖਾਰੀ’ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਅਾਂ ਕੜੀਅਾਂ ‘ਤੇ ‘ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜੀ:

* ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ—ਗੁਰਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਗਰੇਵਾਲ- ਕੈਲਗਰੀ

* ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਿਵਸ ਤੇ ਵਿਸੇਸ਼: *ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ*—ਗੁਰਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਗਰੇਵਾਲ- ਕੈਲਗਰੀ- ਕੈਨੇਡਾ

*’ਲਿਖਾਰੀ’ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ‘ਲਿਖਾਰੀ’ ਦਾ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ। ਹਰ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕੇਵਲ ‘ਰਚਨਾ’ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੋਵੇਗਾ।
****
1305
***